Wdrażanie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych źródłem dalszego likwidowania niedogodności i zagrożeń dla środowiska osób z dysfunkcja wzroku
Zgodnie z definicją zawartą w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych „niepełnosprawność jest pojęciem ewoluującym i wynika z interakcji między osobami z dysfunkcjami a barierami środowiskowymi, w tym wynikającymi z postaw ludzkich, które utrudniają tym osobom pełny i skuteczny udział w życiu społeczeństwa, na zasadzie równości z innymi osobami”
Do osób niepełnosprawnych Konwencja zalicza te osoby, które mają „długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie równości z innymi osobami”
Konwencja posługuje się tzw. społecznym modelem niepełnosprawności opartym na prawach człowieka.
Zgodnie z przyjętą w Konwencji definicją, niepełnosprawność nie jest więc utożsamiana z niesprawnością organizmu człowieka, lecz jest postrzegana wielowymiarowo przez pryzmat praw i wolności człowieka (rozumianych zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka). Niepełnosprawność jest też redukowalna dzięki kompleksowej rehabilitacji oraz dostosowaniu środowiska fizycznego i społecznego do potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych.
Definicja zawarta w Konwencji (model społeczny) zwraca uwagę:
-.na istotny wpływ, jaki na korzystanie z praw człowieka przez osoby z niepełnosprawnością mogą mieć uprzedzenia społeczne oraz przeszkody występujące w otoczeniu zewnętrznym;
– że niepełnosprawność, która wyraża się sytuacją wielowymiarowego wykluczenia społecznego, jest konsekwencją utrzymujących się barier społecznych występujących w skali ogólnospołecznej lub środowiskowej;
– że osoba z niepełnosprawnością nie może być gorzej traktowana niż inni członkowie społeczeństwa, dlatego powinna mieć możliwość korzystania ze wszystkich możliwości, z których korzystają osoby bez niepełnosprawności;
– że osoba z niepełnosprawnością może i powinna uczestniczyć w życiu społeczeństwa, co wymaga rozwiązania problemu „dostępności”;
– że osoba z niepełnosprawnością przy zapewnieniu odpowiednich warunków i wsparcia jest w stanie brać na swe barki społeczną odpowiedzialność i obowiązki;
-że odpowiedzialność za rozwiązywanie problemów związanych z niepełnosprawnością ponosi państwo, wszystkie ministerstwa oraz całe społeczeństwo.
Polska ratyfikowała Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w 2012 Dokument ten podkreśla, że polityka publiczna wobec osób z niepełnosprawnościami w pierwszym rzędzie powinna poprawić warunki ich życia, w tym rozwinąć lokalne systemy rehabilitacji i wsparcia.
Środowiska zamieszkania powinny zostać dostosowane do potrzeb życiowych osób z niepełnosprawnościami tak, by stworzyć warunki sprzyjające ich aktywności, samodzielności i niezależności oraz uczestnictwu w życiu społecznym.
Ważnym celem społecznym powinno być usuwanie barier, które osoby z niepełnosprawnościami napotykają w środowisku fizycznym i społecznym, umożliwianie tym osobom pełnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz osiąganie jakości życia nie gorszej, niż przeciętna jakość życia pozostałych obywateli.
8 obszarów, o których mowa w Konwencji:
1.Edukacja
2.Zdrowie i dostęp do rehabilitacji
3.Żródła utrzymania
- Swoboda osobista i mobilność
- Dostęp do dóbr kultury, rekreacji, wypoczynku i sportu
- Poszanowanie domu i rodziny
- Świadomość otoczenia
- Empowerment
Edukacja.
Problematyka związana z dostępem dzieci, młodzieży i dorosłych do szkół,
Artykuł 24
Prawo do edukacji
Konwencja gwarantuje uznanie prawa osób niepełnosprawnych do edukacji, na zasadach równych szans z osobami sprawnymi. Zapewnia włączający system kształcenia tj. umożliwiający integrację na wszystkich poziomach edukacji i w kształceniu ustawicznym, zmierzające do:
(a) pełnego rozwoju potencjału oraz poczucia godności i własnej wartości,
(b) rozwijania przez osoby niepełnosprawne ich osobowości, talentów i kreatywności, a także zdolności umysłowych i fizycznych, przy pełnym wykorzystaniu ich możliwości […]
Konwencja dopomina się umożliwienia osobom niepełnosprawnym zdobycia umiejętności życiowych i społecznych, aby ułatwić im pełny i równy udział w edukacji i w życiu społeczności. […]
Zdrowie i dostęp do rehabilitacji
Problematyka związana z dostępem do diagnostyki, opieki medycznej i rehabilitacji.
- Artykuł 25
Zdrowie - Konwencja uznaje, że osoby niepełnosprawne mają prawo do osiągnięcia najwyższego możliwego poziomu stanu zdrowia, bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. Dokument dopomina się:
- (a) zapewnienia osobom niepełnosprawnym takiego samego jak w przypadku innych osób zakresu, jakości i standardu bezpłatnej lub zapewnianej po przystępnych cenach usług opieki zdrowotnej i programów zdrowotnych […]
- (b) zapewnienia tych usług zdrowotnych, które są potrzebne osobom niepełnosprawnym, szczególnie ze względu na ich niepełnosprawność, w tym wczesnego rozpoznawania i leczenia, jeżeli jest potrzebne, a także usług mających na celu ograniczenie i zapobieganie dalszej niepełnosprawności, w tym dzieci i osób starszych […]
- Artykuł 26
- Rehabilitacja
- Konwencja dopomina się zorganizowania, wzmocnienia i rozwoju usług i programów w zakresie wszechstronnej rehabilitacji, w szczególności w obszarze zdrowia, zatrudnienia, edukacji i usług socjalnych, w taki sposób, aby usługi i programy:
- (a) były dostępne od możliwie najwcześniejszego etapu i były oparte na multidyscyplinarnej ocenie indywidualnych potrzeb i potencjału,
- (b) wspierały udział i integrację w społeczeństwie oraz włączenie we wszystkie aspekty życia społeczeństwa, były dobrowolne i dostępne dla osób niepełnosprawnych możliwie blisko społeczności, w których żyją, w tym na obszarach wiejskich.
Źródła utrzymania
Problematyka związana z rynkiem pracy, możliwościami rozwijania własnej przedsiębiorczości, jakością opieki socjalnej
- Artykuł 27
- Praca i zatrudnienie
- Konwencja uznaje prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na zasadzie równości z innymi osobami; obejmuje to prawo do możliwości zarabiania na życie poprzez pracę swobodnie wybraną lub przyjętą na rynku pracy oraz w otwartym, integracyjnym i dostępnym dla osób niepełnosprawnych środowisku pracy. Dokument zobowiązuje do ochrony i popierania realizacji prawa do pracy, również tych osób, które staną się niepełnosprawne w okresie zatrudnienia, poprzez podjęcie odpowiednich kroków, w tym na drodze ustawodawczej.
- Artykuł 28
Odpowiednie warunki życia i ochrona socjalna
- Konwencja uznaje prawo osób niepełnosprawnych do odpowiednich warunków życia ich samych i ich rodzin, włączając w to odpowiednie wyżywienie, odzież i mieszkanie oraz prawo do stałego polepszania warunków życia, […]
- Dokument zobowiązuje do podjęcia odpowiednich kroków w celu zagwarantowania i popierania realizacji tego prawa, między innymi poprzez:
- (a) zapewnienie osobom niepełnosprawnym jednakowego dostępu do usług w zakresie dostarczania czystej wody oraz do odpowiednich usług, urządzeń i innego rodzaju pomocy w zaspokajaniu potrzeb związanych z niepełnosprawnością, po przystępnych cenach, […]
- (e) zapewnienie osobom niepełnosprawnym jednakowego dostępu do ubezpieczenia i świadczeń emerytalnych
Aktywizacja zawodowa w programach i projektach realizowanych na terenie województwa lubelskiego /WUP.PFRON.ROPS/
Swoboda osobista i mobilność
Problematyka związana z dostępem do urządzeń i usług umożliwiających osobom z niepełnosprawnościami sprzężonymi samodzielność i mobilność. Także z tym, na ile potrzeby osób z niepełnosprawnościami są uwzględniane w projektowaniu przestrzeni publicznej, budynków, transportu i przedmiotów użytku codziennego.
Artykuł 20
Mobilność
Konwencja zobowiązuje do podjęcia skutecznych środków celem umożliwienia osobom niepełnosprawnym mobilności osobistej i możliwie największej samodzielności w tym zakresie, między innymi poprzez:
(a) ułatwianie mobilności osób niepełnosprawnych, w sposób i w czasie przez nie wybranym i po przystępnej cenie,
(b) ułatwianie osobom niepełnosprawnym dostępu do wysokiej jakości przedmiotów wspierających poruszanie się, urządzeń i technologii wspomagających oraz do pomocy i pośrednictwa ze strony innych osób lub zwierząt, w tym poprzez ich udostępnianie po przystępnej cenie,
(c) zapewnianie osobom niepełnosprawnym i wyspecjalizowanemu personelowi pracującemu z osobami niepełnosprawnymi szkolenia w zakresie umiejętności poruszania się,
(d) zachęcanie jednostek wytwarzających przedmioty wspierające poruszanie się, urządzenia i technologie wspomagające, do uwzględniania wszystkich aspektów mobilności osób niepełnosprawnych.
Dostęp do dóbr kultury, rekreacji, wypoczynku i sportu
Obszar związany z możliwością osób z niepełnosprawnościami korzystania z oferty mediów, instytucji kulturalnych czy instytucji związanych ze sportem, wypoczynkiem, rekreacją.
Artykuł 30
Udział w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie
Konwencja uznaje prawo osób niepełnosprawnych do udziału, na zasadzie równości z innymi osobami, w życiu kulturalnym. Zobowiązuje do podjęcia wszelkich odpowiednich środków w celu zapewnienia, osobom niepełnosprawnym:
(a) dostępu do materiałów w dziedzinie kultury w dostępnych dla nich formach,
(b) dostępu do programów telewizyjnych, filmów, teatru i innego rodzaju działalności kulturalnej, w dostępnych dla nich formach,
(c) dostępu do miejsc działalności kulturalnej lub usług z nią związanych, takich jak teatry, muzea, kina, biblioteki i usługi turystyczne oraz, w miarę możliwości, do zabytków i miejsc ważnych dla kultury narodowej.
Dokument zobowiązuje również do podjęcia odpowiednich środków w celu […]
(c) zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do miejsc uprawiania sportu, rekreacji i turystyki,
(d) zapewnienia dzieciom niepełnosprawnym dostępu, na zasadzie równości z innymi dziećmi, do udziału w zabawie, rekreacji i wypoczynku oraz działalności sportowej, włączając taką działalność w ramy systemu szkolnego,
(e) zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do usług świadczonych przez organizatorów działalności w zakresie rekreacji, turystyki, wypoczynku i sportu.
Poszanowanie domu i rodziny
Obszar związany z prawem osób z niepełnosprawnościami do samodzielnego planowania rodziny i pełnienia ról rodziców.
- Artykuł 23
Poszanowanie domu i rodziny
- Konwencja uznaje prawa osób niepełnosprawnych do podejmowania swobodnych i odpowiedzialnych decyzji o liczbie i czasie urodzenia dzieci oraz do dostępu do dostosowanych do wieku edukacji i informacji dotyczących prokreacji i planowania rodziny, a także do środków niezbędnych do korzystania z tych praw […]
- Dokument dopomina się zapewnienia osobom niepełnosprawnym odpowiedniej pomocy w wykonywaniu obowiązków związanych z wychowywaniem dzieci.
Świadomość otoczenia
Obszar związany z wizerunkiem osób z niepełnosprawnościami, ich odbiorem przez otoczenie. Mówiąc o otoczeniu mamy na myśli zarówno przechodniów, jak i personel sektora administracji, handlu, usług.
- Artykuł 8
Podnoszenie świadomości otoczenia - Konwencja dopomina się podjęcia natychmiastowych, skutecznych i odpowiednich działań w celu:
- (a) podniesienia świadomości społeczeństwa w sprawach dotyczących osób niepełnosprawnych, a także działania na rzecz wzmocnienia poszanowania praw i godności osób niepełnosprawnych,
- (b) zwalczania stereotypów, uprzedzeń i szkodliwych praktyk wobec osób niepełnosprawnych, w tym związanych z płcią i wiekiem, we wszystkich dziedzinach życia,
- (c) promowania wiedzy o zdolnościach i wkładzie osób niepełnosprawnych.
Empowerment
Tj. obszar dotyczący świadomości własnych praw i poczucia sprawczości osób z niepełnosprawnościami, a także kondycją organizacji działających w interesie środowiska
- Artykuł 4
Obowiązki ogólne - Konwencja zobowiązuje do zapewnienia i popierania pełnej realizacji wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności wszystkich osób niepełnosprawnych, bez jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. W tym celu dokument dopomina się, […] aby:
- przy tworzeniu i wdrażaniu ustawodawstwa i polityki celem wprowadzenia w życie Konwencji, a także w toku podejmowania decyzji w zakresie spraw związanych z osobami niepełnosprawnymi, dokonywano ścisłych konsultacji z osobami niepełnosprawnymi, a także angażowano te osoby, w tym niepełnosprawne dzieci, w te procesy, za pośrednictwem reprezentujących je organizacji.
Uczestnicy konferencji wojewódzkiej poświęconej zagadnieniom związanym z likwidacją niedogodności i zagrożeń dla środowiska osób z dysfunkcją wzroku zwracają się do wszystkich kół terenowych Polskiego Związku Niewidomych Okręgu Lubelskiego oraz ich przedstawicieli w powiatowych społecznych radach ds. osób niepełnosprawnych, aby opiniując lokalne strategie rozwoju domagali się umieszczenia w tych strategiach zapisów o przestrzeganiu zasad zawartych w Konwencji OZN o prawach osób niepełnosprawnych.